Γλωσσάρι για αρχάριους και νεοεισερχόμενους στον αερομοντελισμό

[Αντώνης Κριτζάς]

Το όνειρο μου ήταν να μπορώ να πετάω………… Με σαγηνεύουν οι πτητικές μηχανές …………..Λατρεύω τα αεροπλάνα και ότι έχει σχέση με αυτά………… Θέλω να κατασκευάσω το δικό που αερομοντέλο ………… Θέλω ένα μοντέλο για να ασχολούμαι με τα παιδιά μου κλπ

Αυτοί και δεκάδες ακόμη λόγοι μπορεί να σε φέρουν απέναντι στα αερομοντέλα στην αγορά , την κατασκευή τους και φυσικά στον χειρισμό τους
Αρχίζεις λοιπόν το ψάξιμο………..

Αν διαβάζεις αυτό τότε είναι σε καλό δρόμο Πρώτα καλώς ήρθες στην παρέα μας Αν δεν είσαι ήδη μέλος κάνε εγγραφή για να μπορείς να κάνεις τις ερωτήσεις σου και να συμμετέχεις στα θέματα Εμείς θα σε βοηθήσουμε στην αγορά, συναρμολόγηση στην ρύθμιση και φυσικά στα πρώτα “φτερουγίσματα” σου

Πολλοί μπαίνουν στον χώρο και δεν ξέρουν τα χαρακτηριστικά των μοντέλων και τα κομμάτια που τα αποτελούν Δυσκολεύονται να καταλάβουν τι είναι τα χαρακτηριστικά που βλέπουν στα site των καταστημάτων
Θα αρχίσω λοιπόν ένα γλωσσάρι με όσο ποιο απλά λόγια της καθομιλουμένης στο οποίο μπορείς να μάθεις από τι αποτελείται ένα αερομοντέλο και πώς ονομάζουμε κάθε τμήμα και εξάρτημα του

Στην φώτο αναφέρονται τα τμήματα του αερομοντέλου με τις σταθερές και κινητές επιφάνειες του

[Αντώνης Κριτζάς]

Άτρακτος (Fuselage)
Το κύριο σώμα του μοντέλου

Φτερό
Όλοι ξέρουν τι είναι αυτό Έτσι θα αναφερθώ μόνο στις ονομασίες τμημάτων του
Το μπροστινό τμήμα του ονομάζεται χείλος προσβολής (leading edge) Το πίσω χείλος εκφυγής (trailing edge) Οι άκρες αριστερά δεξιά του φτερού ακροπτέρυγια (wing tips)
H “καμπυλότητα” που έχει το φτερό λέγεται αεροτομή και είναι υπεύθυνη για τα πτητικά χαρακτηριστικά του μοντέλου

Στην αγορά μα και στην συζήτηση για ένα μοντέλο όταν αναφερόμαστε στο μέγεθος του χρησιμοποιούμε τον όρο wingspan Αυτό είναι το άνοιγμα πτέρυγας κατά μήκος και χαρακτηριστικό του μεγέθους του μοντέλου
Το φάρδος του φτερού το ονομάζουμε χορδή

Μοτέρ
Τα περισσότερα μοντέλα χρησιμοποιούν μοτέρ ως κινητήρια δύναμη ( εκτός από κάποια ανεμόπτερα)
Τα μοτέρ μπορεί να είναι ηλεκτρικά (μπαταρίας) η θερμικά (καύσιμο) Τα θερμικά μπορεί να είναι τετράχρονα η δίχρονα Κάποια από αυτά τροφοδοτούνται με με νιτρομεθανώλη ενώ κάποια με μίξη βενζίνης λαδιού



Πηδάλια (κινούμενες επιφάνειες)

Elevator
Είναι το πηδάλιο ανόδου- καθόδου και όπως καταλαβαίνεις αλλάζει την πορεία του μοντέλου καθ ύψος (εγκάρσιος άξονας pitch) Βρίσκεται στο πίσω μέρος από το horizontal stabilizer (βλέπε φώτο)

Ruder
Είναι το πηδάλιο που χρησιμοποιείται για την μετακίνηση του μοντέλου στον κάθετο άξονα yaw Με ποιο απλά λόγια αλλάζει την πορεία της μύτης του μοντέλου δεξιά αριστερά στον αέρα μα και στον διάδρομο Βρίσκεται στο πίσω μέρος της ατράκτου συνδεδεμένο στο κάθετο σταθερό ( vertical stabilizer - fin) (βλέπε φώτο)
Λίγα μοντέλα όμως χρησιμοποιούν μόνο το rudder για να στρίψει το μοντέλο Τα περισσότερα διαθέτουν και aileron

Aileron
Το φτερό διαθέτει δύο κινητά τμήματα στις πίσω άκρες του με τα οποία ελέγχουμε την κίνηση του μοντέλου στον διαμήκη άξονα roll Δηλαδή δίνουμε κλίση στο μοντέλο αριστερά δεξιά
Τα πηδάλια αυτά είναι έτσι ρυθμισμένα ώστε όταν το ένα ανεβαίνει το άλλο να κατεβαίνει
Πχ Όταν το δεξί πηδάλιο ανεβαίνει αναγκάζει το δεξί φτερό να κατέβει οπότε το μοντέλο στρίβει δεξιά

Flaps
Τα πηδάλια αυτά βρίσκονται ανάμεσα στην άτρακτο και το φτερό Κινούνται ταυτόχρονα μόνο προς τα κάτω και η χρήση τους βοηθά το φτερό να είναι αποδοτικότερο σε χαμηλές ταχύτητες όπως συνήθως στην διαδικασία προσγείωσης και σε κάποιες περιπτώσεις απογείωσης (βλέπε φώτο)

hinges (Μεντεσέδες)

ενώνουν τις κινητές με τις σταθερές επιφάνειες Μπορεί να είναι πλαστικοί ,από mylar (ca hinges) η ακόμη και απλή ταινία




Αυτά είναι τα βασικά τμήματα του φτερού και του αερομοντέλου Αργότερα μπορούμε να αναλύσουμε περισσότερο πως λειτουργεί κάθε τμήμα χωριστά

[Αντώνης Κριτζάς]

Ας προχωρήσουμε ποιο μέσα στο μοντέλο
Μιλήσαμε για κινούμενες επιφάνειες στο μοντέλο μας Αυτές είναι υπεύθυνες για την πορεία του μοντέλου μας Για την κίνηση τους χρησιμοποιούμε τα servos

Servos
Είναι μικροί ηλεκτρικοί μηχανισμοί οι οποίοι κινούν κατ επιλογή τα πηδάλια του μοντέλου μας
Περιέχουν ένα μικρό ηλεκτρικό μοτέρ και μία συστοιχία γραναζιών για να δώσουν την απαιτούμενη κίνηση στο servo arm που βρίσκεται στην κορυφή τους Συνήθως κάθε πηδάλιο έχει το δικό του servo



Υπάρχουν διάφορα μεγέθη και κατηγορίες ανάλογα με την δύναμη που θέλουμε να έχουν που την μετράμε σε κιλά kg
Ακόμη μας ενδιαφέρει η ταχύτητα τους και η ροπή τους
Τροφοδοτούνται με συνεχόμενο ρεύμα 4,8-6V και μπορούμε να βρούμε ψηφιακά η αναλογικά

Κάποιες άλλες χρήσεις servos στο μοντέλο μας είναι στα ανασυρόμενα σκέλη ,στα αερόφρενα κλπ

Ο τρόπος που συνδέεται το servo με τα πηδάλια στις φώτο από κάτω

http://www.petame.gr/forum/viewtopic.php?t=3566&highlight=%F3%FD%ED%E4%E5%F3%E7

[Αντώνης Κριτζάς]

Μπαταρίες

Οι μπαταρίες που χρησιμοποιούμε στα μοντέλα μας είναι διαφόρων τύπων ανάλογα με τον τύπο μοτέρ του μοντέλου μας (ηλεκτρικό η θερμικό)

Στα μοντέλα με ηλεκτρικό μοτέρ οι μπαταρίες LIPO είναι πλέον μονόδρομος
Παλιότερα κάποια μικρά ηλεκτρικά χρησιμοποιούσαν τύπου NhMh οι οποίες ήταν βαριές και αδύναμες
Οι μπαταρίες που θα βάλουμε στο μοντέλο μας συνήθως αναφέρονται στα specs του μοντέλου και έχουν απόλυτη σχέση με τις ενεργειακές ανάγκες του πχ το βάρος του, το μοτέρ του, την χρήση του κλπ

Στα μοντέλα που έχουν θερμικό μοτέρ οι μπαταρίες τροφοδοτούν το ηλεκτρικό κύκλωμα του μοντέλου όπως τον δέκτη, τα servos, τα φώτα κλπ Σε αυτή την περίπτωση κάνουν όλοι οι τύποι μπαταρίων Οι NhMh και πάλι έχουν το μικρότερο λόγο (σε μικρά μοντέλα) Οι ποιο δημοφιλείς είναι οι μπαταρίες Lipo και life

Η τάση (V) μα και η ένσταση (Α) σε κάθε μπαταρία είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την σωστή και ασφαλή λειτουργία οπότε συμβουλευόμαστε τις οδηγίες του κατασκευαστή

Οι μπαταρίες στο μοντέλο πρέπει να είναι δεμένες πολύ σταθερά γιατί κάθε μετακίνηση μπορεί να προκαλέσει αποσύνδεση η να αλλάξει το κέντρο βάρους (θα τα πούμε μετά) του μοντέλου και να χάσουμε άδικα το μοντέλο μας

Ποτέ δεν χρησιμοποιούμε μπαταριοθήκες Οι μπαταρίες πρέπει να είναι μόνο κολλημένες - πονταρισμένες

Ο φάκελος μπαταρία είναι τεράστιος και δεν αναλύεται ένα εισαγωγικό θέμα όμως αυτό
Στα θέματα του petame υπάρχουν πολλές πληροφορίες

[Αντώνης Κριτζάς]

Speed control - ESC

Στα μοντέλα με ηλεκτρικό μοτέρ υπάρχει πάντα και ένα ηλεκτρονικό εξάρτημα που ονομάζουμε Speed control Η συσκευή αυτή βρίσκεται ανάμεσα στην μπαταρία και το μοτέρ Ρυθμίζει το ρεύμα που θα πάει στο μοτέρ για να έχουμε αυξομείωση των στροφών Εντολή παίρνει από τον δέκτη
Τα σύγχρονα esc ενσωματωμένο voltage regulator ( bec) όπως ακόμη έχουν την δυνατότητα προγραμματισμού για διάφορες πρακτικές ρυθμίσεις όπως:
Brake setting
Battery type(LiPo or NiCd/NiMh)
Low voltage cutoff setting
Factory default setup restore
Timing settings (to enhance ESC efficiency and smoothness)
Soft acceleration start ups (for delicate gearbox and helicopter applications)
Governor mode(for helicopter applications)
Motor rotation( clockwise\counterclockwise)
Switching frequency
Low voltage cutoff type (power reduction orirnmediate shutdown)

[Αντώνης Κριτζάς]

Με τα βασικά υλικά για το μοντέλο του πρωτάρη τελειώσαμε όμως για να πετάξει ελεγχόμενα ένα μοντέλο χρειάζεσαι και πομποδέκτη

Πομπός – δέκτης
Ο πομπός η τηλεκατεύθυνση όπως την αποκαλούμε είναι η συσκευή που κρατά στα χέρια του ο χειριστής και με αυτό ορίζει τις κινήσεις του μοντέλου (ποιο απλά δεν γίνεται )
Διαθέτει δύο χειριστήρια (stick) που κινούνται προς τέσσερεις κατευθύνσεις δεξιά αριστερά πάνω κάτω και όλες τις ενδιάμεσες θέσεις

Ένα βασικό χαρακτηριστικό που έχει κάθε πομπός είναι τα κανάλια
Ο ποιο απλός στην δική μας περίπτωση έχει τουλάχιστον τέσσερα Κάθε κανάλι κουνά και ένα διαφορετικό servo και αυτό όπως είπαμε κάποιο πηδάλιο η τον έλεγχο του μοτέρ
Έχουμε λοιπόν ….. τα τέσσερα βασικά κανάλια throttle (μοτέρ) , elevator, rudder, ailerons
Σύντομα όμως θα χρειαστείς περισσότερα κανάλια στα επόμενα μοντέλα σου για ρόδες , flaps, ανεξάρτητα ailerons και αν μάλιστα μπείς στον κόσμο του ανεμόπτερου τότε μπορεί να χρειαστείς πάνω από επτά Γι αυτό κοίτα για τηλ/ση με έξι η περισσότερα κανάλια
Δεν χρειάζεται για κάθε μοντέλο μας και άλλη τηλ/ση Ευτυχώς οι περισσότερες καλές τηλ/σεις έχουν μνήμες για πολλά μοντέλα και πολλές προρυθμίσεις για ότι τύπο μοντέλου ακολουθήσει το πρώτο

Οι περισσότεροι πομποί μπορούν να συνδεθούν με το PC για να μπορέσεις να εκπαιδευτείς και σε εξομοιωτή για RC

Την αγορά της τηλ/σης πρέπει να την δεις σαν επένδυση στο αερομοντελιστικό μέλλον σου και να αποφύγεις τηλ/σεις που έχουν κάποια πακέτα μαζί με το μοντέλο (rtf)

Ο δέκτης τοποθετείται πάνω στο μοντέλο και συνδέεται με τα servos. Μόλις πάρει τις εντολές από την τηλ/ση μας τις μεταφέρει στα servos και στο esc
Ο πομπός και ο δέκτης είναι πάντα στην ίδια συχνότητα και παντρεύονται με μία διαδικασία που ονομάζεται bind (βλέπε manual)

Υπάρχουν δύο διαφορετικά Mode στους πομπούς (που έχουν σχέση με την θέση των χειριστηρίων) Για την Ελλάδα πάντα mode 2

[Αντώνης Κριτζάς]

Κάτι θα έμαθες μέχρι εδώ και επειδή βασικά ξεκίνησα το θέμα ως γλωσσάρι θα προσθέσω μερικές λέξεις η αρχικά που θα ακούσεις η θα διαβάσεις όσο ψάχνεις για μοντέλο

RTF (ready to fly)
Είναι τα μοντέλα που είναι έτοιμα για πτήση με το που τα βγάζεις από το κουτί Έχουν τηλ/ση, μοτερ ακόμη και μπαταρίες φορτιστές …..τα πάντα Συνήθως πρόκειται για μικρά ηλεκτρικά με κακής ποιότητας τηλ/σεις και λοιπά ηλεκτρονικά μα πολύ οικονομικά

ARF (almost ready to fly)
Είναι τα μοντέλα που είναι προκατασκευασμένα μα χρειάζονται την τελική συναρμολόγηση
Εδώ η γκάμα είναι τεράστια Πρόκειται για τα περισσότερα μοντέλα της αγοράς από μικρά έως τεράστια

PNP (Plug-N-Play)
Είναι έτοιμα μοντέλα τα οποία για να πετάξουν θέλουν τον δικό σου πομποδέκτη (τις περισσότερες φορές δεν περιέχουν ούτε μπαταρία)

ΒΝF (Bind-N-Fly)
Ότι και στο pnp μόνο που έχουν και δέκτη άρα βάζεις μόνο τον πομπό και ίσως μπαταρίες (περιοριστικό διότι αν έχεις πομπό άλλης εταιρείας δεν συνεργάζεται)


Πάντα να κοιτάς στο "need to complete"

[Αντώνης Κριτζάς]

Dual rate

Όλες οι αξιοπρεπείς τηλεκατευθύνσεις διαθέτουν ένα εως τρείς διακόπτες που ονομάζονται dual rate (D/R)
Κάθε διακόπτης μπορεί να είναι δύο η τριών θέσεων
Με την χρήση αυτού του διακόπτη μπορούμε να ρυθμίσουμε το μέγιστο όριο της διαδρομής των πηδαλίων κατ επιλογή την ώρα της πτήσης (Μικρές –Μεγάλες )
Η διαδρομή των πηδαλίων σε αυτή την περίπτωση ρυθμίζεται ηλεκτρονικά από την κίνηση που κάνει το servo arm (βλέπε servo στο ίδιο θέμα) Δηλαδή μπορούμε να έχουμε κατ επιλογή το είδος πτήσης που επιθυμούμε πχ scale η ποιο επιθετική
Το ποσοστό του dual rate μπορεί να επιλεγεί ανεξάρτητα κάθε πηδάλιο (rudder aileron elevator)
Ο αρχάριος επιλέγει λίγο ποιο μικρές κινήσεις για να είναι το μοντέλο του ποιο προβλέψιμο
Πολλοί κατασκευαστές αναφέρουν τις ρυθμίσεις του dual rate στο φυλλάδιο τους μα ο καθένας μπορεί να επιλέξει τις δικές του ανάλογα με τις ανάγκες του και το στυλ του

Τα μέγιστα όρια της κίνησης μπορούν να ρυθμιστούν και από άλλο menu το travel adjustment αλλά με αυτό δεν έχουμε την δυνατότητα ρύθμισης εν ώρα πτήσης

[Αντώνης Κριτζάς]

Expo (Exponential)

Στο menu της τηλεκατεύθυνσης μας θα δούμε και την λειτουργία expo

Το Expo αλλάζει τον τρόπο που κάνει την διαδρομή του ένα servo από γραμμική σε εκθετική, έτσι ώστε αντί το servo να κινείται σε μια τέλεια γραμμή (linear) σε σχέση με τις κινήσεις του δίνουμε στο stick της τηλ/σης , κινείται σε θετική ή αρνητική καμπύλη (ανάλογα αν το ρυθμίσεις σε θετικό ή αρνητικό expo)

Χονδρικά θα σου έλεγα ότι λειτουργία αυτή ρυθμίζει την ταχύτητα της κίνησης του servo στις περιοχές κοντά στο κέντρο του
Ακόμη ποιο απλά θα σου πω ότι με την κατάλληλη ρύθμιση το servo (και κατ επέκταση το πηδάλιο) αντιδρά ποιο αργά η ποιο γρήγορα από την κίνηση του χεριού μας Σαν να βάζουμε ανάμεσα ένα λάστιχο η ελατήριο

To expo δεν αλλάζει τα όρια της διαδρομής των servos

Στην περίπτωση του αρχάριου χρησιμοποιούμε το expo (πολλές φορές σε συνδυασμό με το dual rate) για να κάνουμε το μοντέλο ποιο μαλακό και αργό στις κινήσεις του η για να αντιμετωπίσουμε το τρεμούλιασμα του χεριού του
Όπως και στο dual rate μπορούμε να κάνουμε διαφορετικές ρυθμίσεις σε κάθε κανάλι

Πρόταση
Όλα αυτά (dual rate – expo) μπορούν από σημαντική βοήθεια να προκαλέσουν προβλήματα γι αυτό καλό θα ήταν να ρυθμίζονται με προσοχή και μέτρο πιθανό από τον έμπειρο χειριστή που πάντα πρέπει να έχεις δίπλα σου στις πρώτες πτήσεις
Υπερβολικές ρυθμίσεις μπορεί να προκαλέσουν την πτώση του μοντέλου η να κακομάθεις και να κάνεις απότομες κινήσεις με τα δάκτυλα σου που στην πορεία θα σου προκαλέσουν άλλα ζητήματα